Al zo’n 2,5 week geleden was het zover, ik had een botdichtheidsmeting (DEXA), niet zozeer voor mijzelf, maar voor het onderzoek waar ik aan deelneem van het VUmc in Amsterdam. Omdat de afdeling aldaar gesloten was tijdens mijn bezoek in Amsterdam, werd het onderzoek gedaan in Groningen. Echter wel of geen onderzoek, elke Klinefelter-man ontkomt er niet aan, je krijgt altijd een DEXA omdat er door het testosteron-tekort een verhoogt risico is op osteoporose. En dat is nou net wat de botdichtsheidmeting weergeeft; hoe broos of sterk je botten nu eigenlijk zijn.
Deze keer weer eens een blog aan de hand van foto’s… Ik kan me namelijk voorstellen dat het misschien wat eng is als je voor het eerst zo’n meting krijgt.
Mijn onderzoek werd verricht in het Universitair Medisch Centrum Groningen, daar heb ik eigenlijk al mijn eigen gezondheidsonderzoeken lopen, en ik vind het eerlijk gezegd een prima en deskundig onderzoek. De artsen zijn erg toegankelijk en toegewijd aan hun vak.
Op de afdeling Nucleaire Geneeskunde worden dan uiteindelijk de DEXA scans gemaakt. Dat klinkt waarschijnlijk als je er voor het eerst bent een beetje eng, want nucleair heeft meestal een negatief imago vanwege bijv. de kernkrampen. Toch is het niet zo eng, als de naam doet vermoeden. Met radioactiviteit kan namelijk heel veel vast gesteld worden. Ik ben zelf in het verleden wel eens “labratje” geweest voor medicatie-onderzoek en krijg je wel mindere stofjes in je lijf of traceermiddelen (bv. de radio-actieve stof C14) om een medicijn goed te kunnen volgen wat het in het lichaam doet. De straling die je krijgt bij een DEXA scan is vergelijkbaar met enkele dagen in de natuurlijke buitenlucht te zijn en is daarmee zeer gering.
De DEXA scan
Helaas mocht ik tijdens mijn eigen onderzoek geen foto’s maken van de scan zelf, of wilde de onderzoeker daar ook geen foto’s van maken. Ik vind het jammer dat het zo “gesloten” moest zijn, maar het zal wel een reden hebben. Daarom is in het volgende stuk foto’s gebruikt van een stock website.
De DEXA scan word uitgevoerd op een apparaat zoals hierboven aangegeven. In het ziekenhuis zat er bij mij da nog wel een laken overheen, wat natuurlijk een stuk verzorgzender eruit komt te zien. Die “arm” die erboven zit, die kan als het ware rond het bed draaien waardoor vanuit elke hoek de scanner kan meten. Ik begon zelf met een meting van mijn linker pols, waar ik dan naast het bed eerst kwam te zitten. De scanner bevat een “laser” die een rode kleur geeft zodat de onderzoeker gemakkelijk de arm op de juiste plaats kan plaatsen en zodoende de beste beelden kan meten gedurende het onderzoek.
Hierna begint het apparaat langzaam vanuit de hand naar de elleboog te scannen (zie het een beetje als een scanner die je ook thuis hebt) en zo de beelden van de botdichtheid stuurt naar de computer van de onderzoeker. Dit onderzoek is eigenlijk de meest relaxte onderzoek die je kunt krijgen; het doet helemaal geen pijn en je kan eigenlijk heel relaxt zitten of liggen op het bed, maar net van welke hoek er gemeten word.
Daarna moest ik op het bed liggen waarna de heup werd gemeten. Je moet je voeten wat naar binnen toe draaien. Dit is omdat je vanuit deze hoek dan de beweging moet maken vanuit je heupgewricht en zo kunnen ze het beste zien hoe de kop van je bovenbeen draait in je heupgewricht en of daar mogelijke breuken in kunnen ontstaan. Dit leggen ze overigens niet uit in het ziekenhuis standaard, omdat ze eigenlijk altijd verwijzen naar de behandelend arts. Echter vanuit mijn kennis en kunde als masseur weet ik er iets meer van dan een gemiddeld iemand (en vraag ik daar ook in door).
Vervolgens draait de “arm” van de DEXA scanner verder rond, ik moest net als op de foto met mijn knieën op 90 graden liggen op het bed. Dit moet voor de scan (in mijn optiek logische reden) zodat je de bekken wat kantelt en zo het meest mooie de foto krijgt van de onderrug die gemeten word, of om heel precies te zijn: de lumbale wervels. Deze wervels worden genomen omdat deze wat steviger zijn en daar de meeste kans is op bijvoorbeeld inzakkingen en dergelijke en dus ook daadwerkelijk een verlaagde botdichtheid kan gaan vertonen.
In ongeveer 20 minuten tijd worden alle invalshoeken bekeken waar verschillende delen van het lichaam gescant en beoordeeld worden. De onderzoekers zeggen vervolgens helemaal niets over de uitslag, dat laten ze over aan de behandelend arts over, die natuurlijk nog een interpretatie gaat geven over de cijfers.
De uitslag was even lastig te krijgen…
De uitslag duurde lang, niet zozeer om de uitslagen zelf die van het ziekenhuis naar de huisarts werden gestuurd, maar voor het gegeven om over de uitslag te beschikken werd in mijn optiek onnodig moeilijk gedaan. Aan het beginsel had ik gevraagd al bij de afdeling in het ziekenhuis dat ik de foto’s en resultaten graag wilde hebben en of dat kon. Daar zeiden ze aan de receptie dat het geen enkel probleem was en dat ik alleen maar een USB stick hoefde mee te nemen.
Bij het onderzoek waren de onderzoekers vooral bezig met het onderzoek, maar konden de gegevens niet zo even op een stick worden gezet… Ik moest het maar opvragen bij de huisarts. Bij de huisarts vorige week dus opgevraagd hoe het ermee zat, en konden zij mij alleen de brief geven (zie hieronder), maar voor de beelden, moest ik toch echt bij het ziekenhuis zijn.
Hierna heb ik dus het ziekenhuis gebeld, er moest eerst overleg gedaan worden, of het wel kon, een dag later werd ik gebeld dat de beelden uitgeprint klaar lagen. Toen ik vroeg of het niet digitaal kon met een USB stick of CD-rom, kon het weer niet. Ik moest (dat vind ik dan wel weer logisch) dan wel mijn legitimeren alvorens ik de gegevens kreeg. Al denk ik zelf; wat heeft een ander nou aan de gegevens van mijn botdichtheid… Kan ik nou niet koud of warm van worden als een ander de plaatjes kent.
Uiteindelijk heb ik dan vanmiddag de beelden op kunnen halen en heb ik ze gescand voor deze blog… Maar dan denk ik; het had ook eenvoudig digitaal gekund en had ik een betere kwaliteit… Wel heb ik delen zwart gemaakt omdat ik geen toestemming heb van de behandelende artsen en onderzoekers deze gegevens te tonen. Wat ik ook wel weer begrijp.
De brief naar de huisarts
De bovenstaande brief werd dan gestuurd naar de huisarts, eigenlijk heel globaal de cijfers waarmee de huisarts weet wat de status nu eigenlijk is. Nu staan er voor velen onder ons wat lastige termen in, wat ik ook begrijp. Veel zul je zelf kunnen Googlen, maar er zijn ook wat termen die vrij duidelijk zijn. De onderzoekers hebben zelf al wat conclusies getoond (zie pagina 2 met name), met name over dat er osteopenie plaatsvind in de radius. Ik moet nog even met mijn endocrinoloog erover hebben, want wat het eigenlijk zegt is dat er een verminderde botmassa in mijn onderarm aanwezig is. Gezien de aard van mijn werkzaamheden wil ik daar nog wel wat duidelijkheid over hebben.
Toevoeging: Ik had mijn endocrinoloog gemaild met mijn eigen conclusies, want het maakt mij toch wel wat zorgen gezien mijn werkzaamheden. Mijn endocrinoloog schreef mij het volgende:
“De uitslagen zien er niet slecht uit. Je interpretatie is er een die ik niet onderschrijf. Klassieke osteoporose betreft de lumbale wervels (onderrug) en de heup. Hierin dus een fantastische botdichtheid die dichtbij het gemiddelde voor jou leeftijd en geslacht ligt (de Z-score -0,1 en -1,1). Afgemeten aan de T-scores is er geen osteopenie en geen osteoporose en derhalve geen probleem. De mineraaldichtheid is voor de heup alleen niet toegenomen, daar waar je dit bij leeftijdgenoten wel ziet. (2011 1,03 en 2014 1,02). Bottoename gebeurt tot je 30e, dus lekker gewichtsdragende sporten blijven doen, zodat heup en lumbale wervels goed belast worden. Daar worden ze sterker van.
De radius uitslag is er een waarmee ze moeten stoppen. Veel minder bewijs dat dit iets toevoegt door te meten. Bij een val op oudere leeftijd kan er een polsfractuur ontstaan, maar dit is veel minder geassocieerd met osteoporose. Je werk als masseur brengt niet mee dat je op gestrekte armen valt dus ik zou me daar geen zorgen over maken.”
Goed nieuws dus van de endocrinoloog, iets waar ik wel blij om ben.
Tot hier de toevoeging op de eerdere blog…
Daarnaast lees je in de brief iets over T-scores en Z-scores. Dit heeft ook een betekenis (hoe kan het anders hé :p), de T-score geeft aan wat de gezonde botdichtheid is van een gezonden man of vrouw rond de leeftijd van 35 jaar. De Z-score geeft aan wat de botdichtheid zou moeten zijn voor iemand rond mijn eigen leeftijd.
Vervolgens zijn er een aantal scores van de T-scores qua kades die ze vergelijken:
- Bij een T-score van tussen de +1 en de -1 is de waarde prima in orde.
- Bij een T-score van tussen de -1 en de -2,5 betekent dat er een verminderde botdichtheid is (osteopenie)
- Bij een T-score van -2,5 betekent dat je osteoporose hebt
Voor de rest worden er dus foto’s van het hele lichaam gemaakt en worden die afgezet tegen de normwaarden T en Z. Onderstaand de afbeeldingen van in mijn geval:
Bovenstaand is dan de afbeelding van de onderarm/pols. Hierbij heb ik blijkbaar een osteopenie (verlaagde botdichtheid) ten opzichte van wat normaal is voor mijn leeftijd en wat er rond mijn 35e zou moeten plaatsvinden. Ik wil deze score sowieso nog met mijn behandelend arts/endocrinoloog doornemen, want gezien mijn werk is het wel een essentieel gegeven dat mijn armen goed blijven functioneren met voldoende kracht: daar verdien ik immers mijn centen mee.
Voor wie bovenstaand niet herkent / geen Engels kan: het gaat om mijn rechter heup waarbij er een normale risico is op een eventuele breuk.
Hierboven nogmaals mijn onderarm, alleen is bij deze afbeelding een verschil duidelijk gemaakt van de vorige meting en de huidige meting. Daarbij is dus te zien dat ik bij mijn vorige meting op mijn onderarm een verschil te zien is, dit was 3 jaar geleden met een T-score nog 1,5 (dus al in de grenswaarden van osteopenie), alleen is deze in drie jaar tijd verder afgenomen met volgens de bovenstaande percentages een afname van 4,4%, wat dus wel een best verschil is. Daarover ga ik het in elk geval nog hebben met mijn arts.
Bovenstaand geeft weer hoe de scores waren tussen mijn 23e en 26e met betrekking tot de botdichtheid voor mijn lendewervels L1 tot en met L4. Hierin is dus te lezen dat juist daar de botdichtheid toenam met 10,3% in vergelijking tot de vorige meting, wat dan weer wel positief is.
Bovenstaand nog eens mijn rechterheup, alleen dan in vergelijking gemaakt tussen de meting op mijn 23e en mijn huidige leeftijd, wat een klein verschil gaf van een daling van 0,7%.
De bovenstaande afbeelding geeft weer hoe het zit met alle vlakken van het lichaam en is het ingedeeld in verschillende stukken/segmenten, wat dan ook een totaal score geeft.
VET! Naja, daar gaat de bovenstaande afbeelding dan vooral over… Hoe de verhouding is van mijn vetmassa etc. En hoe raden ze het, dat ik te zwaar zou zijn… Goh, dat wisten we nog niet. Al was dit al een beter score dan eind maart, want in de tussentijd ben ik zo’n 20 kilo afgevallen. Echter heb ik er zelf niet zoveel moeite mee zoals het nu is, maar vind het wel duidelijk dat ik vooral vetafzetting op de heupen heb: net als bij vrouwen. Dat vind ik toch wel weer kenmerkend. Heb geprobeerd om nog even te lachen op de foto… Maar helaas; dat werd niet op de foto gezet… Jammer joh!
Tenslotte nog een paar uitslagen, maar vond ik het niet zo nodig nog een toelichting erover te plaatsen omdat het toch enigszins dubbel was.
Al met al heb je nu een beetje beeld van wat ze allemaal meten tijdens een DEXA scan. Ik zal in elk geval, als het een vervolg krijgt (arts beslist toch wel) het mededelen hoe het gaat zitten met de verminderde botdichtheid in de onderarmen.