Wat een lange procedure is het uiteindelijk geweest. Vorig jaar in augustus (2023) bezocht ik met mijn abonnement het attractiepark. Waar ik daarvoor in combinatie met de Autipas zelfstandig de attracties mocht betreden via de prikkelarme ingang (vaak de uitgang), mocht dit ineens niet meer. Ik schreef daar ook eerder een blog over. De verdediging van attractiepark Slagharen was niet anders dat de maatregel aangescherpt moest worden omwille van de veiligheid. Echter tot op de dag van vandaag heeft het park mij niet kunnen uitleggen hoe het dan veiliger is.
Ook keuringsinstantie TüV waar het park zich op beriep dat het de samenspraak was, ontkende dat zij zich niet bemoeien met de uitvoering van regelingen. Immers was Slagharen ook het enige park in Nederland die het vereiste dat iemand een begeleider mee zou nemen die ook in de attracties plaats moest nemen. Ik heb het park zowel live als in latere contacten ook gevraagd wat maakt dat het veiliger is als ik zelfstandig een rij betreed versus de prikkelarme ingang; ik ben namelijk van mening dat het juist een groter risico geeft, op overprikkeling of op een shutdown.
Al met al heeft de procedure bij het college Rechten van de Mens nog 11 maanden geduurd. Toen PostNL dan ook nog eens vertraging had in het poststuk te leveren, moet ik eerlijk zeggen dat ik daar van baalde. Maar uiteindelijk toen de brief binnen kwam, was er toch een opluchting, namelijk dat er wel degelijk een vorm van discriminatie plaatsvind, of zoals het college beschrijft als oordeel (namen weggehaald):
Waarom is de uitspraak belangrijk nadat het beleid alsnog werd aangepast?
Mensen vragen mij wel, het park had de regeling al aangepast op 27 april 2024. Waarom was het dan nog nodig dat het college Rechten van de Mens een uitspraak deed?
Eigenlijk is het heel eenvoudig. Er is namelijk heel erg weinig jurisprudentie te vinden als het gaat om het toetsten van het VN verdrag, zeker in specifiek geval van autisme en prikkelgevoeligheid. Sinds ik Uit met Autisme heb, benader ik eigenlijk heel veel locaties om aandacht te vragen voor enerzijds de problematiek, maar anderzijds ook de faciliteiten om een bezoek mogelijk te maken in de vrije tijd sector. Bovendien het oude beleid dat attractiepark Slagharen voerde, is niet heel uniek. Sterker nog; er zijn binnen Europa meerdere parken die als voorwaarde leggen om gebruik te kunnen maken van een mindervalide regeling, je verplicht bent een begeleider mee te brengen. Daarbij dient de begeleider veelal een entreekaart te betalen. Met andere woorden: heb je een beperking of handicap, dan betaal je altijd voor twee. Recentelijk heb ik voor Stichting Uit met Autisme parken in België uitgevraagd naar de mogelijkheden en faciliteiten, waarin de parken Bobbejaanland en Bellewaerde al aangaven dat als je gebruik wenst te maken van de faciliteiten, je verplicht een begeleider moet meenemen en deze begeleider dient ook een entree te betalen. Het is daarmee de oude situatie van attractiepark Slagharen, wat dus in strijdt is met het VN verdrag, of zoals het college Rechten van de Mens beschrijft:
Veiligheid bezoekers
Attractiepark Slagharen beriep zich in eerste instantie dat de maatregel berust was op de veiligheid van het bezoek. Zoals ik schreef heb ik daarin nooit antwoorden gehad en ook het College Rechten van de Mens gaat daar niet in mee. Ze beschrijven het volgende in het oordeel:
Belangrijke uitspraken College Rechten van de Mens
Zoals ik aangaf zijn de uitspraken in het oordeel van het college zeker van belang. Ik ben uiteraard al wel blij dat attractiepark Slagharen eerder besloot om het beleid weer terug te draaien. Ik heb hen, naar aanleiding van het oordeel ook gevraagd om alsnog kostenloos mijn abonnement voort te mogen zetten dit jaar.
De uitspraken van het college zijn ook van belang voor andere locaties voor nu of de toekomst. Als zij namelijk verplicht stellen dat een begeleider noodzakelijk is, moeten ze kunnen aantonen middels onderzoek waarom dit noodzakelijk is en er moet aangetoond worden wat de effecten zijn van het niet betreden via een prikkelarme ingang met betrekking tot gezondheid en veiligheid van de bezoeker, zoals de uitzondering is in de de wet:
Echter deze uitzonderingen, worden zelden tot niet aangetoond en moeten ook echt sprake van zijn dat de locatie geen andere maatregelen heeft kunnen bieden om iemand autonoom en zelfstandig zijn of haar activiteiten te kunnen voortzetten. Zoals ik het zelf dan samenvat, houd het ook in voor andere locaties dat het verplicht stellen van een begeleider, alleen maar kan als dit aantoonbaar is gemaakt. Daarbij mag iemand met een beperking dan niet extra worden belast of benadeeld, in de oude regeling van Slagharen, maar nog actueel in Bobbejaanland of Bellewaerde houdt dit ook in dat dit discriminerend was omdat;
- In tegenstelling tot de gewone bezoeker, iemand werd aangetast in de autonomie, op basis van niet zomaar heen kunnen gaan, afhankelijkheid van iemand anders zijn/haar agenda, maar ook in keuze van attracties, omdat de begeleider mee moest de attracties in.
- In tegenstelling tot de gewone bezoeker, altijd voor twee mensen entree moet betalen, dus financieel benadeeld werd.
- In tegenstelling tot de gewone bezoeker, geremd werd in een volwaardig maatschappelijk leven
- Er geen onderbouwing was waarom de maatregel nodig was (en door het opheffen hiervan, lijkt die veiligheidsvereiste er ook nooit zijn geweest).
Hoe nu verder?
Ik heb naar aanleiding van het oordeel van het College Rechten van de Mens de parken Bobbejaanland en Bellewaerde verzocht hun beleid aan te passen, daar door de casus Slagharen eigenlijk het type beleid is getoetst aan het VN-verdrag en aantoonbaar discriminerend werkt. Dit heb ik gedaan vanuit Stichting Uit met Autisme. Ik hoop dat zij op zeer korte termijn het type regeling aanpassen, zodat een ieder, zelfstandig en autonoom gebruik kan maken van een prikkelarme entree. Daarmee is dit oordeel een mooie start van jurisprudentie op het gebied van toegankelijkheid bij autisme.
Waarom zijn prikkelarme wachtrijen van belang voor autisme?
Allereerst voorop gesteld: soms hebben andere bezoekers de indruk dat je geen wachttijd hebt bij attracties. Soms is dat waar en is het korter, maar in de meeste gevallen hebben mensen die via de prikkelarme ingang komen dezelfde wachttijd als iemand zonder deze faciliteit. Het gaat er dus ook niet om dat de wachttijd korter is. Zo zijn er ook parken die werken met een systeem dat je in een digitale wachtrij staat die net zo lang is als gewoon, maar dat je dan elders op een rustige plek kunt wachten. Echter is de uitgang veelal minder prikkelrijk, omdat je niet moet worden “opgewarmd” met een verhaallijn. Bovendien is de gewone wachtrij erg prikkelrijk, door de mensen om je heen die in je persoonlijke ruimte komen, door ongeduldige kinderen vaak die springen, duwen, trekken, je aanstoten etc., waardoor de alertheid enorm word verhoogt. Tenslotte zijn er in de gewone wachtrij meer geluiden (of door boxen, of door mensen) of word erin een voorshow lichteffecten gebruikt. Al deze prikkels komen binnen die dan ook enorm vel energie kosten, waardoor je binnen een korte periode helemaal overprikkeld raakt. De klachten bij overprikkeling kunnen divers zijn bij mensen, in mijn geval voel ik een band om mijn hoofd, word ik van binnen heel erg geagiteerd, naar buiten toe boos en snauwerig, mijn hoofd begint te bonzen, mijn darmstelsel reageert hier flink op en in een uiterste geval krijg ik een shutdown waarbij ik helemaal naar binnen klap (en met mij moeilijk contact te maken is).
Omdat het moeilijk voor te stellen is hoe die prikkels zijn voor mensen met autisme, heb ik hieronder een video van een jongeman in een winkelcentrum. Wanneer je zelf autisme hebt of gevoelig bent voor prikkels, alvast een disclaimer dat de video pittig is.