Voor sommige mensen klinkt het gek, dat wanneer er een uitje plaats gaat vinden of we gaan een bezoek doen, dat als het vandaag nog gebeuren gaat, dat niet kan. Dat heeft deels te maken met de verdeling van energie, waarover ik al eens eerder aanhaalde. Maar ook omdat een plotselinge verandering mij erg onrustig maakt en kan leiden dat ik even niets meer weet. En het lijkt ook zo makkelijk met de aanvullingen die ik doe voor uitmetautisme.nl. Maar eerlijk is eerlijk: ook daar zijn altijd voorbereidingen op. Ik neem je in deze blog mee in mijn wereld van planning en voorbereiding.
Weekplanning
In beginsel werk ik altijd met een digitale agenda. In beginsel worden deze gevuld met de diensten van het werk. Door het werk in de zorg zijn er wisselende diensten. Dat is niet altijd even makkelijk, maar ben ik in de loop van de jaren wel wat aan gewend geraakt. Aan de hand van het werkrooster zie ik ook de momenten dat ik vrij heb of waar ik vrij moet gaan houden om zelf aan mijn rust te komen. Want ook neem ik dan mee of ik bijvoorbeeld genoeg slaap krijg, wat voor mij cruciaal is om de prikkels van overdag te kunnen verwerken en het brein uit te zetten.
Dit alles word meegenomen in de weekplanning. Van daaruit maak ik ook afspraken of plan ik weer dingen om te onderzoeken wat mij nu echt helpt te ontspannen. Maar volgen ook bijvoorbeeld afspraken bij hulpverleners, de jobcoach of andere dingen die moeten in het leven. Maar ik weet in de tussentijd ook dat ook uitjes energie van mij kosten, met name vanwege mijn enorme gevoeligheid voor geluid maakt dat ondanks dat ik het heerlijk vind om fysieke sensaties te ervaren, het mij wel wat kost in energie. Daarom moet ik, als ik wat plan, daar rekening mee houden. En dat begint met een voorbereiding op zo’n uitje.
Voorbereiding uitje of uit eten
Inmiddels weet ik van mezelf waar de grootste risico’s in zitten waardoor ik overprikkeld kan raken. Al heb ik ongetwijfeld nog niet alle triggers weten te identificeren. Immers zouden anders dingen niet onverwacht toch kunnen overprikkelen. Maar om het uiteindelijk ook leuk te houden, kent elk bezoek toch wat voorbereidingen. Soms doe ik dat in bulk: dan verstuur ik gelijk een X-aantal mailtjes uit naar locaties die ik in een komende periode zou willen gaan bezoeken maar nog niet exacte datums voor heb gepland. Het voordeel van zo’n type voorbereiding is dat ik bij onverwacht vrij zijn of onverwacht nog meer energie hebben dan ik had verwacht, even wat leuks kan doen, of iets van ontspanning kan vinden. In zoverre ben ik dan nog “spontaan” in een actie, omdat ik de nodige informatie al heb. Maar ook is de voorbereiding noodzakelijk om een goede afweging te maken. Soms is ook de afweging dat een locatie niet slim is om te gaan bezoeken, omdat alle informatie van tevoren al alarmbellen doet rinkelen dat ik zeker weten in no-time overprikkeld ben. Maar soms vergt het voor de planning een goede afweging tussen de in- en ontspanning versus mijn weekplanning.
Als ik locaties van tevoren bericht, dan stel ik altijd onderstaande vragen. Maar sindskort vermeld ik ook -omdat ik het netjes vind- dat ik een review erover zal plaatsen op uitmetautisme.nl. Dan is de locatie ook niet overdonderd over het feit dat het ineens online staat. Het is nu eenmaal een feit dat op heel veel locaties op de webpagina’s wel informatie te vinden is over de rolstoeltoegankelijkheid, maar eigenlijk zelden tot niet over autisme en de prikkelgevoeligheid. Ik stel altijd de volgende vragen;
- Is de locatie bekend met autisme?
- Is de locatie bekend met de Auti-pas of sunflower keycord?
- Zijn er faciliteiten met de Auti-pas of sunflower keycord voor mensen met autisme om in geval van overprikkeling rust te kunnen nemen? Bv. een prikkelarme ruimte?
- Ik ben erg gevoelig voor audioprikkels: zijn deze aanwezig? En zijn deze eventueel te vermijden?
- Ik ben erg gevoelig voor lichtflitsen/fel licht: zijn deze aanwezig? En zijn de eventueel te vermijden?
- Ik merk dat ik erg onrustig word als er veel mensen in een ruimte gelijktijdig praten / geluid weerkaatst. Is hier binnen jullie locatie een mogelijk risico in?
- Hoe lang neemt gemiddeld een bezoek bij jullie in beslag?
- Hebben jullie een advies over de momenten dat het bij jullie rustig(er) is?
Daarnaast zijn er natuurlijk soms ook wel echt locatie afhankelijke vragen. Voor mijn vakantie ga ik bijvoorbeeld ook uit eten, dan vraag ik bij het betreffende restaurant of er ook rustige plekken te vinden zijn in het restaurant op een X-datum. Dus dan vraag ik al veel gerichter. Vaak hoop ik dat er foto’s zijn van de binnenkant bij een restaurant, zodat ik weet hoe dicht ik bij mensen bijvoorbeeld zou zitten. In de meeste gevallen zeggen locaties dat je niet in het weekend moet komen. Maar dat is dus eigenlijk wel het knullige, want soms ontkom je niet aan het weekend, als je andere dagen al moet werken. Een ander doel van het stellen van deze vragen is ook de locaties bewust maken van waar je tegenaan kan lopen met autisme en het zou mooi zijn als je de wereld net een beetje autisme vriendelijker kan maken, want het is al lastig genoeg om overprikkeling te ervaren, liet ik al weten in een vorige blog.
Praktische voorbereidingen
Dan hebben we de planning gehad in de voorbereiding, maar er kennen ook nog praktische voorbereidingen aan de hand van de antwoorden die ik dan terug krijg van een locatie. Aan de hand van die antwoorden zal ik meestal op de dag zelf de benodigdheden inpakken waarmee ik, indien nodig, de prikkels verder kan dempen. Dat kan eigenlijk alleen op locaties waarbij niet alle alarmbellen voorafgaand afgaan. In beginsel treed ik een locatie altijd binnen zonder een vorm van demping of bescherming. Maar ik wil dingen wel bij me hebben voor als ik merk dat ik bijvoorbeeld hoofdpijn ervaar, wat voor mij een van de eerste signalen van overprikkeling is.
Audioprikkels dempen
Audio is veruit het meest heftige wat ik ervaar bij overprikkeling. Met name omdat ik het niet kan filteren, maakt dat alles ook binnen komt. In beginsel, zeker op de vaste locaties hoop ik dat ik locaties met name in stilte kan bezoeken of waar geluiden niet te veel door elkaar gaan of niet te hard staan. In al die gevallen ben ik namelijk géén gehoordempend materiaal nodig.
Bovenstaand zijn bijvoorbeeld mijn op maat gemaakte gehoorbescherming van pluggerz van het type Quiet. Ik heb ze laten maken in silliconen materiaal, waardoor het ook comfortabel kan zijn om mee te slapen, wat je bij het harde materiaal dan niet hebt. Daardoor is de demping ongeveer 27 dB. Het is de eerste keuze die ik pak bij audioprikkels, omdat het dan alleen dempt en je evt. nog wel goed mensen kunt verstaan. Maar er bestaan ook gewoon universele oordoppen die een stuk voordeliger zijn.
Als dat dan niet meer werkt, dan doe ik de pluggerz eruit en doe ik de koptelefoon aan. Ik heb van Sony een over-ear koptelefoon (type WH-CH720N) waar active noice cancelling inzit. Wanneer ik deze inschakel, synchroniseert de koptelefoon de omgeving op geluiden en maakt als het ware een soort tegengeluid aan geluidsgolven ten aanzien van wat de omgeving geeft. Het gevolg is dat het oor uiteindelijk geen geluid waarneemt of heel veel minder, waardoor het een heel stuk dragelijker word op basis van het geluid. Er zit wel een nadeel aan, want je hoort mensen dan ook niet tegen je praten, als dat al zou voorkomen. In deze video is eigenlijk zichtbaar gemaakt wat het doet met de omgevingsgeluiden. Ik vind het zelf een erg fijn hulpmiddel. Het helpt ook voor een groot deel namelijk op locaties waar veel geluid weerkaatst. Nadeel is wel: hij word niet getolereerd in de achtbaan. Al ben ik dan ook veel te bang hem te verliezen. Dan doe ik liever goedkope wegwerp oordopjes in.
Lichtprikkels dempen
Lichtprikkels dempen is een stuk lastiger, als je het mij vraagt. Als ik echt overprikkeld al ben, sluit ik liever mijn ogen. Maar wanneer je eigenlijk nog wel wat te zien wil hebben, zijn er maar beperkte opties om de hoeveelheid licht te dempen. Al demp ik sowieso al het licht van bijvoorbeeld mijn laptop, telefoon etc. bij voorkeur al. Of sluit ik de gordijnen als ik thuis ben om zo min mogelijk fel licht van buiten te hebben.
Tegenliggers in de auto in de nacht hebben tegenwoordig bijvoorbeeld blauw licht, wat voor mij echt een verschrikking is. Ik heb om die reden ook een nachtbril met gele glazen, die het licht wat prettiger maakt. Ook ideaal bij bijvoorbeeld regen, want het wegdek glinstert dan minder. Voor de zon heb ik een zonnebril om de felheid van de zon te dimmen. Omdat ik zelf een bril draag, heb ik een clip-on zonnebril en nachtbril, zodat ik daarvoor niet brillen op sterkte nodig ben.
Ook mag ik graag op zijn tijd een petje dragen om me in te dekken tegen het felle licht. Ik heb dat eigenlijk altijd al gedaan, ook als kind vond ik dat prettiger. Nu weet ik wel meer waarom dat dan zo is.
Onverwachte lichtflitsen of felheid is niet altijd te voorkomen, zeker niet bij uitjes. Maar als ik weet dat het komen gaat, word het deel van een verwachting en houd ik er alvast rekening mee.
Dagje uit
En dan is het zover, het dagje uit of misschien maar een paar uur is aan de gang. En ondanks alle voorbereidingen die je doet, hoeft het niet persé succesvol te zijn. Dat blijkt immers ook wel uit de reviews van de verschillende uitjes. Soms verwacht je op basis van je vragen voorafgaand dat het meevalt, maar valt het toch wat tegen op basis van het geluid of omdat je zelf al een beetje meer geprikkeld bent doordat de week toch drukker uitviel dan gepland was of omdat je minder lang hebt kunnen slapen om te ontprikkelen dan verwacht. Uiteindelijk kan het om verschillende omstandigheden toch niet zo gaan als je had gepland. Toch helpen mij de voorbereidingen om betere afwegingen te maken in welke activiteit wel of welke activiteit niet handig is in de planning of om te beslissen of het überhaupt een wijs besluit is. Het maakt daarom ook mede moeilijker als de stapjes niet gedaan zijn, om spontaan ergens naar toe te gaan. Dan zou ik liever nog even van tevoren bellen om vast te kunnen stellen waar ik rekening mee moet houden. Want 1 ding is voor mij heel duidelijk: als ik uiteindelijk van een dagje uit overprikkeld ben geraakt, ben ik niet te genieten en heb ik daar 1 tot 3 dagen nog een “kater” van om te herstellen en dat is het mij dan niet waard.